AKELARREA

Sorginak euskal folklorean sustrai handia duten jeinuak dira. Euskal Herriko sorginak antzina-antzinatik dira ezagunak; basoko belarrak eta fruituak biltzen zituzten emakumeak ziren, eta horiekin jendea senda tzen zuten; aztiak, igarleak eta petrikiloak ere baziren. Landareak oso ondo ezagutzen zituztenez, horiek beste mota bateko efektuak sortzeko ere erabiltzen zituzten, eta horrela, azaldu ezineko heriotzak sortzen zituzten, eta jendeak heriotzak sorginkeria baten eraginezkoak zirela pentsatzen zuen. Kristautasuna iritsi eta finkatu zenean, sorginak bazterturik gelditu ziren gizartean, eta jazarri eta exekutatu egin ziren. Sorginen bilera horietan gertaturikoari dagokionez, gaiko adituek diotenez, horren inguruko guztia inkisidoreen eta epaileen fantasia da, pertsona gaizto horiek aldatu egin baitzituzten gaueko jai batzuetako gertaerak; izan ere, halako jaien aitzakia bakarra alkohol gehiegi edatea zen. Epaiketa horien ondorioz, XVII. mendean, Inkisizioak Logroñon egindako epaiketan, zenbait sorgini eta aztiri heriotza-zigorra ezarri zitzaien.
Akelarrea edo sorginen bilera aker "sataniko" batek zuzentzen omen zuen. Gauerdiaren eta goizaldearen artean egiten zen gehienetan. Sorginak airetik iristen ziren, animalien gainean hegaz eginez, eta beste sorgin batzuk animalia bihurtzen ziren. Kide berriak aurkeztu eta sorginen aitortza publikoa egin ondoren, sorginek orgia itzela egiten zuten, suteen argitan dantza eginez, txistuaren eta danbolinaren musikarekin, eta alkohola eta haluzinagarriak ere oso ugariak ziren; akelarrea egunsentian amaitzen zen, zalaparta handiarekin.